Ο πνευματικός κόσμος.

Μια αντι-Πλατωνική, αντι-θρησκευτική προσέγγιση.

Πλάι στον υλικά υπαρκτό εξωτερικό κόσμο υπάρχει κι ένας άλλος κόσμος – προϊόν της νόησής μας – ο κόσμος των ιδεών μας, που είναι  κι αυτός υλικός στη σύσταση και λειτουργία του αλλά που τον αντιλαμβανόμαστε και διαχειριζόμαστε ως άυλο. Αυτός ο άυλος κόσμος των ιδεών δεν μπορεί να υπάρξει  παρά μόνο σαν προϊόν ενός νοήμονος εγκεφάλου και των φυσικοχημικών του διεργασιών. Δεν μπορεί να υπάρξει από μόνος του, σ’ ένα ιδεατό κάπου, ανεξάρτητα από τους υλικούς φορείς του, εμάς. Κάτι τέτοιο θα ήταν εκτός της φυσικής πραγματικότητας. Αυτός ο άυλος κόσμος των ιδεών είναι εξ ίσου πραγματικός, φυσικά υπαρκτός, όσο κι φυσικός κόσμος – άλλωστε μέρος του είναι – αφού, μέσω ημών, επηρεάζει κι αναδιαμορφώνει τον φυσικό κόσμο. Ιδέες διαμορφώνουν αυτό που είμαστε, ιδέες μας ανεβάζουν την πίεση και την αδρεναλίνη, ιδέες φτιάχνουν την ιστορία. Ο κόσμος των ιδεών είναι μέρος του φυσικού κόσμου, μια εξύφανσή του, που προέκυψε μέσα από την εξέλιξη της νόησης, δηλαδή μέσα από την εξέλιξη των εγκεφαλικών διαδικασιών. Το λάθος έγκειται στο να τον θεωρούμε αυθύπαρκτο· κι ότι υπάρχει πνεύμα ανεξάρτητο και χωρισμένο από την ύλη. Το πνεύμα υπάρχει σαν διατάξεις, σαν σχέδια της πολυπλοκότητας των δομών που αποκτά η ύλη. Έτσι το πνεύμα είναι αποτέλεσμα των ιδιοτήτων των στοιχειωδών μορφών ύλης. Οι ιδιότητες αυτές στήνουν διατάξεις ύλης, που η εξέλιξη καθιστά όλο και πιο σύνθετες, εξελίσσοντας μια γεωμετρία δομών και πολυπλοκότητας που φθάνει μέχρι συστήματα που σκέπτονται και που παράγουν "πνεύμα".

Μία ακόμα πτυχή του μύθου περί ξεχωριστού και άυλου πνευματικού κόσμου υπήρξε αυτή περί της ΨΥΧΗΣ. Η ιστορία των θρησκειών ξεκίνησε με την πίστη ότι  όλα όσα συμβαίνουν οφείλονται στη βούληση εμπρόθετων φορέων, με ψυχή. Και θα τελειώσει με το να είναι όλα συστατικά μέρη διαδικασιών που υπακούουν στους φυσικούς νόμους. Πρόκειται για μια συνεχή υποχώρηση και εξάλειψη της ψυχής. Όμως η ψυχή υπάρχει· και ευτυχώς που υπάρχει. Αλλά δεν είναι μια αόρατη, άυλη πεταλούδα, που με τον θάνατο του υλικού σώματος πετά ψηλά προς το μεταθανάτιο μύθο, ευτυχή ή ατυχή, που προβάλλουν οι θρησκείες. Αυτά είναι παραμυθοειδείς συμβολισμοί τής με φυσική υπόσταση υπαρκτής ψυχής. Ας την ορίσουμε όπως είναι λογικό να την αντιλαμβανόμαστε σήμερα: Ψυχή ενός ανθρώπου είναι η εκπομπή του ψυχικού του κόσμου προς τους άλλους. Είναι ο χαρακτήρας της συμπεριφοράς του, η ηθική του, το έργο του, το παράδειγμά του. Είναι όλα όσα οι άλλοι αντιλαμβάνονται από αυτόν. Είναι η "ακτινοβολία" του· κάτι σαν το φωτοστέφανο των αγίων στη χριστιανική αγιογραφία. Και υπό αυτή την έννοια είναι η ανάμνηση που μένει στο νου των ανθρώπων, κοντινών ή και μακρινών, ανάλογα με την ισχύ της, από τη ζωή και το έργο του κάθε εκλιπόντος. Και βέβαια η ανάμνηση έχει μια απόλυτα φυσική αποτύπωση στους νευρώνες του εγκεφάλου μας, στα χαρτιά και τα βιβλία, στις ηλεκτρονικές μνήμες. Αυτή τελικά είναι η ψυχή του καθενός. Η καταγεγραμμένη – όσο άξιζε να καταγραφεί – στις κάθε λογής μνήμες μας. Και αυτή η ανάμνηση είναι πηγή αισθημάτων. Ανάλογα με τη σχέση και ανάλογα με το περιεχόμενό της. Η ανάμνηση μονάκριβου συντρόφου· η ανάμνηση του Επίκουρου ή του Αϊνστάιν. Η ψυχή τους, έτσι που την ορίσαμε έχει όντως μια μεταθανάτια ζωή! Ζει στους εγκεφάλους μας. Στους εγκεφάλους μας· όχι σε κανένα "υπερπέραν". Και δεν είναι αναγκαίο να μεταφέρει κάποιος τον εγκέφαλό του δίπλα σε έναν τάφο για να επικοινωνήσει με τις αναμνήσεις του.