Η "θρησκευτική ουδετερότητα" και τα θρησκευτικά.

Πώς θα μπορούσε να εφαρμοστεί η θρησκευτική ουδετερότητα του κράτους, που εισηγείται ο ΣΥΡΙΖΑ για τη συνταγματική αναθεώρηση, στην διδασκαλία των θρησκευτικών στα σχολεία; Τι συμβαίνει σε άλλες χώρες; Στον ευρωπαϊκό χώρο και στις ΗΠΑ, έχουν χοντρικά διαμορφωθεί τρία συστήματα θρησκευτικής εκπαίδευσης:

-Το πιο ουδέτερο υιοθετεί το λεγόμενο ΘΡΗΣΚΕΙΟΛΟΓΙΚΟ πρότυπο, το οποίο εφαρμόζεται στις σκανδιναβικές χώρες, στην Αγγλία και εν μέρει στην Ολλανδία. Σύμφωνα με το συγκεκριμένο πρότυπο, το μάθημα των θρησκευτικών προσλαμβάνει τα χαρακτηριστικά μιας αντικειμενικής κοσμοθεωρητικής ενημέρωσης και είναι υποχρεωτικό ή μη. Εδώ έχουμε να κάνουμε με μια cool ουδετερότητα που αντιμετωπίζει το θρησκευτικό φαινόμενο και τον σημαντικό του ρόλο στον ανθρώπινο πολιτισμό με επιστημονική προσέγγιση, ενδιαφέρει δηλαδή η αλήθεια και η ιστορική γνώση του και όχι το παραμύθιασμα. Προϋποθέτει βέβαια πληθυσμούς για τους οποίους η εμπιστοσύνη στους θεσμούς τους και στην πολιτειακή τους οργάνωση κάνει αχρείαστη την καταφυγή στο Θείο, που το αμφισβητεί άλλωστε και η μόρφωσή τους. Εμείς εδώ απέχουμε παρασάγγες από μια τέτοια δυνατότητα. Και είναι αναίσχυντο ψέμα και κοροϊδία η υποστήριξη ότι το κρατικό πρόγραμμα διδασκαλίας των θρησκευτικών είναι "μη ομολογιακό", σαν να ήταν δυνατόν η εκκλησία (και οι πιστοί της) να αποδέχονταν μια αληθινή εξιστόρηση της μεταξύ ψεύδους και εγκλημάτων ανά τους αιώνες "ιεράς" ιστορίας.

Μία πιο ριζική αντιμετώπιση του ζητήματος, σε χώρες με "γενναίο" σύνταγμα, Γαλλία, Αμερική, είναι το σύστημα της πλήρους ΑΠΟΚΟΠΗΣ της θρησκείας από την δημόσια εκπαίδευση, που συνεπάγεται την απουσία ειδικού μαθήματος θρησκευτικών. Στο πρόγραμμα αυτό όλες οι αναφορές που αφορούν στο ρόλο της θρησκείας στην εξέλιξη του πολιτισμού περιλαμβάνονται στο μάθημα της ιστορίας και σε άλλα συναφή μαθήματα. Εδώ η "ουδετερότητα" είναι ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ κράτους – εκκλησίας. Ξεκάθαρη κι οριστική λύση, που δεν εμποδίζει την εκκλησία να διδάσκει ιδιωτικά στους χώρους της, χωρίς να καβαλικεύει όμως τη δημόσια εκπαίδευση. Είναι η καλύτερη λύση για χώρες που θέλουν ρεαλισμό και πρόοδο ενώ συγχρόνως έχουν πλειοψηφία θρησκευόμενων, όπως οι ΗΠΑ. Διαχωρισμός σημαίνει ο καθένας στα δικά του και ότι οι μεν δεν παρεμβάλλονται στις λειτουργίες των δε. Αν είχαμε μια πολιτική ηγεσία με κότσια και μια προοδευτική εκκλησιαστική ιεραρχία η υιοθέτηση αυτής της καθαρής λύσης θα ανασήκωνε αφενός το τριτοκοσμικό μας εκπαιδευτικό παραπέτασμα προς έναν εκσυγχρονιστικό ευρωπαϊσμό της νοοτροπίας μας, και αφετέρου θα έσπρωχνε την εκκλησία να αναδιοργανώσει την πραγματικότητά της έξω από την κρατική ασυλία, στη σύγχρονη εποχή και με όποιες αξίες δύναται να διαθέτει και να προβάλει.

-Το τρίτο σύστημα είναι αυτό της ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΗΣ θρησκευτικής εκπαίδευσης, το οποίο υιοθετούν όλες οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες (πλην Ιρλανδίας, Ελλάδας και κάποιων χωρών της ανατολικής Ευρώπης). Το σύστημα αυτό έχει στοιχεία ΟΜΟΛΟΓΙΑΚΗΣ διδασκαλίας, ενώ οι μαθητές μπορούν να απαλλαγούν ή να επιλέξουν άλλα συναφή μαθήματα χωρίς να απαιτείται να κάνουν οποιαδήποτε δήλωση περί πίστης η άλλης μορφής δικαιολόγησης της επιλογής τους. Η πλήρης προαιρετικότητα π.χ στο Ιταλικό σύστημα, συνιστά συνταγματική απαίτηση.

Στην θεοκρατική οπισθοδρομική Ελλάδα η σύμπραξη εκκλησίας – κράτους, ενώ επιβάλει ακόμα την ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΟΜΟΛΟΓΙΑΚΗ διδασκαλία, τελευταία προσπαθεί να υποβάλει μια εντύπωση κάποιου δήθεν εκσυγχρονισμού και από-κατήχησης (έφτασε μάλιστα η εκκλησία στο σημείο να ισχυρίζεται στο ΣτΕ ότι "το μάθημα δεν είναι ομολογιακό", αλλά τελοσπάντων της κάνει…) για να κοροϊδέψει και να διατηρήσει την υποχρεωτική ομολογιακή διδασκαλία και τη συνέχεια τής σύμπραξής της σ’ αυτήν. Όμως αυτό είναι ψέμα, και δεν μπορεί να περάσει. Το "μάθημα" των θρησκευτικών είναι – εξ ορισμού – ΟΜΟΛΟΓΙΑΚΟ. Άρα ΟΧΙ μάθημα. Και πρέπει ως διαδικασία ή να βγει από το σχολείο ή να απευθύνεται προαιρετικά μόνο σε όσους και για όσο ακόμα την αποζητούν.

Έτσι, προκειμένου να πάμε στην "ουδετερότητα", και επειδή δεν πρόκειται να αποδεχτεί η εκκλησία και οι ακόλουθοί της να εφαρμοσθεί σε ένα και υποχρεωτικό μάθημα των θρησκευτικών το ΘΡΗΣΚΕΙΟΛΟΓΙΚΟ πρότυπο, δηλαδή να αντικαταστήσει η οδυνηρή για αυτήν και γι αυτούς εξιστόρηση της αλήθειας τις παραμυθίες της πίστης, μέσα από ένα όντως αντικειμενικό μάθημα, απομένουν οι εξής λύσεις:
- ή η γενναία ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ του ειδικού μαθήματος των θρησκευτικών από το πρόγραμμα με υπαγωγή στοιχείων του σε μαθήματα ιστορίας και άλλα συναφή,
- ή η συμβιβαστική διατήρηση του "μαθήματος" με ομολογιακά στοιχεία αλλά μόνον για όσους επιθυμούν να μετέχουν στην "διδασκαλία" του, δηλαδή ως απολύτως και σαφώς ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΟ μάθημα, μη εξεταζόμενο,
-ή το μάθημα να γίνει ΔΥΟ μαθήματα με ΑΠΛΗ ΕΠΙΛΟΓΗ των μαθητών, και χωρίς δηλώσεις αιτιολόγησης, μεταξύ του ομολογιακού και του θρησκειολογικού. Ένα μάθημα που να απευθύνεται ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ και ΜΟΝΟΝ στους ΟΡΘΟΔΟΞΟΥΣ μαθητές και να είναι ΑΚΡΑΙΦΝΩΣ ΟΜΟΛΟΓΙΑΚΟ, και ένα παράλληλο εναλλακτικό ΓΝΩΣΙΑΚΟ μάθημα, όπως π.χ. "Ιστορία των δοξασιών, της ηθικής, της φιλοσοφίας και της τέχνης". Το σκεπτικό της Απόφασης 660/18 της Ολομέλειας του ΣτΕ έδειχνε προς τα κει.