Η απαρχή του χριστιανισμού (μέρος δεύτερο)

Στον πολυεθνικό κόσμο των Εθνικών της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας του πρώτου αιώνα ένας "χριστιανισμός", διαφορετικός του μεσσιανισμού της Παλαιστίνης και σε άγνοια γι αυτόν, είχε αναδυθεί αρκετά προ του Χριστού. Κεντρική ιδέα αυτής της ιδεολογίας, εξόχως ελκυστική για τις φτωχές και καταπιεσμένες λαϊκές μάζες, ήταν η ιδέα της Βασιλείας του Θεού. Δεν είχε ακόμα ονομαστεί έτσι, αλλά υπονοούσε σαφώς έναν επίγειο κόσμο δικαιοσύνης, ισότητας κι αδελφοσύνης των ανθρώπων υπό την σκέπη ενός μοναδικού και για όλους Θεού. Χωρίς εθνοτικές και άλλες διαιρέσεις και ταξικά χάσματα. Από τη μια ο πολυεθνικός χαρακτήρας της αυτοκρατορίας απάλυνε δραστικά τις επιφυλάξεις συγχρωτισμού και συνεννόησης μεταξύ αλλοεθνών υπηκόων της. Και η κοινή σε όλους ελληνική γλώσσα βοηθούσε καταλυτικά σ’ αυτό. Από την άλλη οι άγρια χτυπητές ταξικές διαιρέσεις και η οικονομική καταπίεση από έναν απρόσωπο και στυγνό κρατικό μηχανισμό (δουλεία, δουλοπαροικία, φοροεισπράκτορες, τελώνες…) εξωθούσαν τις φτωχές μάζες σε επαναστατικά κινήματα και σε εξεγέρσεις των δούλων και γενικά σε underground συσπειρώσεις αλληλοϋποστήριξης κι έμπρακτης εφαρμογής "χριστιανικής" συμπεριφοράς. Έχουμε να κάνουμε με το πρώτο "σοσιαλιστικό" αίτημα, με μεταφυσική στήριξή του στη μονοθεϊστική αντίληψη του κοσμικού μηχανισμού.

Από την εβραϊκή Βασιλεία του Θεού, οι πολυπληθείς κοινότητες των Εβραίων της διασποράς σε όλα τα μεγάλα κέντρα του ρωμαϊκού κόσμου είχαν συνεισφέρει σε αυτό το κίνημα κυρίως τον Θεό. Το μνημειώδες έργο της μετάφρασης "των Εβδομήκοντα" της εβραϊκής Βίβλου στην ελληνική γλώσσα (και όχι στα αραμαϊκά, αφού οι απανταχού οι Εβραίοι ελληνικά μιλούσαν) έναν αιώνα πριν, αποτέλεσε κρίσιμης σημασίας ΠΑΓΙΔΕΥΣΗ της εξέλιξης της αναζήτησης του θείου στην παγίδα της ιουδαϊκής μυθο-θεολογίας. Η μονοθεϊστική αντίληψη για τον έναν κοινό πατέρα-θεό έπεφτε άλλωστε σ’ ένα ώριμο πια έδαφος για να καρπίσει, καθώς οι ελληνικές και οι ελληνιστικές φιλοσοφίες της ύστερης αρχαιότητας είχαν ήδη προβάλει το εύλογο της διεύθυνσης της λειτουργίας του κόσμου από έναν απόμακρο μοναδικό θεό. Σύμφωνα με τους φιλοσόφους το σύμπαν το κυβερνούσε Ένας Ύψιστος Θεός, άφατος, ανέκφραστος, επομένως "υπεράνω" όλων. Οι αρχαίοι θεοί και οι μύθοι είχε ξεφτίσει σαν πίστη· στέκονταν σαν παράδοση. Οι πανθεϊστικές αρχαίες λατρείες εξακολουθούσαν να εφαρμόζονται, και κάποτε μάλιστα με αυστηρότητα, αλλά κυρίως σαν απόδειξη νομιμοφροσύνης στο κράτος. Η ιδιαίτερη προσωπική σου πίστη ήταν ελεύθερη. Η ρωμαϊκή κυριαρχία εφάρμοζε πολιτική θρησκευτικής ελευθερίας των κατακτημένων λαών. Αρκεί να αποδίδουν τις τυπικές τιμές στους θεούς του ελληνορωμαϊκού πανθέου και στους θεοποιημένους αυτοκράτορες.

Ο Ιησούς εξάγεται στους εθνικούς θεοποιημένος. Κύρια από τον Παύλο. Αυτός καταλάβαινε ότι η "τεκμηρίωση" της θεότητας του Ιησού θα γίνονταν πιο εύκολα πιστευτή όσο απομακρύνονταν από τον τόπο των αληθώς συμβάντων, την Ιουδαία. Ήταν έτοιμοι γι αυτό οι Εθνικοί; Ναι, ήτανε βλέπεις παγανιστές! Ήταν μαθημένοι κι επιθυμούσαν να βλέπουν παντού θεούς να ανακατεύονται στα πάντα. Είχαν βρει το νέο Μύθο τους, που θα στήριζε και θα δυνάμωνε το κοινωνικό τους κίνημα αλληλεγγύης. Τα ευαγγέλια και όλα τα βιβλία της Καινής Διαθήκης γράφτηκαν τότε. Για αυτούς και γι αυτό το σκοπό. Τα ευαγγέλια έδωσαν το Μύθο, την παγανιστική ψευδαίσθηση στα άτομα-πιστούς. Τους παρείχαν ψυχικό όπιο, οδηγούσαν στην εξάρτηση κι απορρόφηση από το μύθο τους. Και έτσι στην πολιτική περιθωριοποίηση. Δηλαδή στόμωσαν, στείρωσαν και κατέστειλαν ότι κοινωνικά γνήσιο πήγαινε να εξελιχθεί. Το ζητούμενο της κοινωνικής και οικονομικής ισότητας εδώ και τώρα έγινε σιγά και μουλωχτά ισότητα μόνον έναντι του Θεού, και καρτερία και υποταγή, αφήνοντας την επίγεια ανισότητα σεβαστή και αλώβητη. Το επαναστατικό μίσος για τη ρωμαϊκή εξουσία η Εκκλησία το εξέτρεψε σε υπακοή και εφάρμοσε το καλόπιασμα της εξουσίας, για τη βαθμιαία δημιουργία του δικού της "κράτους εν κράτει" που κάποτε θα έπαιρνε την εξουσία. Μια επανάληψη του ρόλου του Ιουδαϊκού ιερατείου. Πολύ "λοξά" ιδωμένα, θάλεγε κανείς ότι τα ευαγγέλια και η με ιουδαϊκές ρίζες χριστιανική ιδεολογία λειτούργησαν σαν την εβραϊκή εκδίκηση για την ελληνιστική και ρωμαϊκή κατοχή και την όποια αλλοτρίωση πάνω στην κουλτούρα τους είχε ασκήσει το ελληνικό πνεύμα.

Για να αντιληφθούμε καλύτερα τι συνέβαινε τότε ας αναλογιστούμε το ανάλογο κοινωνικό φαινόμενο, χαρακτηριστικό του εικοστού αιώνα, των σοσιαλιστικών κινημάτων κι επαναστάσεων ανά την υφήλιο. Τη γοητεία που άσκησαν στις μάζες αλλά και στους διανοούμενους τα ιδανικά της ισότητας, της αδελφοσύνης, του αλτρουισμού. Τις ηρωικές ιστορίες που παρήγαγαν, και με τις οποίες επενδύθηκαν και προβλήθηκαν. Τον ενθουσιασμό και την αυταπάρνηση και την πίστη μέχρι και απανθρωπιάς που προκάλεσαν. Μέχρι να γίνουν καθεστώτα... Και να βρεθούν τότε ενώπιον της ανωριμότητας της ανθρώπινης φύσης για υπέρβαση των καταβολών της. Η εξέλιξη του "χριστιανισμού", από στην ιδανική απαρχή του σαν κοινωνικό αίτημα-κίνημα συντροφικότητας κι αλληλεγγύης για αλλαγή, στην μυθοποίησή και το ψεύτισμά του, την εξάπλωση και την επικράτησή του και μέχρι την μεταμόρφωσή του σε παρα-κρατική εξουσία χειραγώγησης και εξαναγκασμού των λαϊκών μαζών κι εξανδραποδισμού των αντιφρονούντων, είναι παρόμοια.

Ο Παύλος εμφανίζεται μέσα από τις Πράξεις των Αποστόλων ως ο ουσιαστικός διαμορφωτής της νέας θρησκείας. Το ιδανικό του ήταν "να βουλώσει κάθε στόμα και να γίνει όλος ο κόσμος υπόδικος στο Θεό" κι έτσι χειραγωγούμενος από την Εκκλησία. Δεν θεωρούσε ότι το βασικό κήρυγμα της αγάπης προς τον πλησίον επαρκούσε γι αυτό. Πίστευε ότι η φύση του ανθρώπου είναι κατά βάση κακή και ότι είναι απολύτως αναγκαίος ο μηχανισμός του εκφοβισμού και του κολασμού αυτών που αποκλίνουν από τις ορθόδοξες επιταγές. (Παρακαταθήκη δικαιολόγησης για το ιερατείο των επόμενων αιώνων, επισκόπους, πάπες, ιεροεξεταστές, για την μακάβρια καταπίεση που θα ασκούσαν στους λαούς). Πέτυχε με το νόθο χριστιανισμό του την απόλυτη ΔΙΑΣΤΡΕΒΛΩΣΗ της αυθεντικής αρχικής χριστιανικής θεωρίας, που αποδίδεται στον Ιησού, και το ουσιαστικό ξεδόντιασμα του λαϊκού κινήματος. Το πέτυχε εκτρέποντας το ταξικό μίσος των καταπιεσμένων μαζών σε θρησκευτική μισαλλοδοξία και φανατισμό εναντίων της παγανιστικής ειδωλολατρίας και του αρχαιοελληνικού πνεύματος και πολιτισμού των "Ελλήνων", που τόσο αντιπαθούσε ο Παύλος, ως τον μέγα εχθρό του ιουδαϊσμού του. Ο χριστιανισμός του Παύλου ήταν η αντεπανάσταση στα επαναστατικά πρωτοχριστιανικά κινήματα, ο εκφυλισμός τους σε μια μικρομεσαία αστική νοοτροπία που θέλει να γίνει με το μαλακό πλειοψηφία κι έτσι να αγκαλιάσει την εξουσία καθησυχάζοντάς την.

Τελικά η αυτοκρατορία διείδε στον χριστιανισμό και στις πειθαρχημένες υπό τον έλεγχο της Εκκλησίας λαϊκές μάζες αυτό που ή ίδια δεν είχε μπορέσει να δώσει στους πολυεθνείς υπηκόους της· ένα ΣΥΝΕΚΤΙΚΟ κοινό ιδεώδες, μια ιδεολογία που δεν ήταν κατ’ αρχήν εθνικιστική αλλά που μπορούσε να αποκτήσει τέτοιο χαρακτήρα – της χριστιανικής αυτοκρατορίας! Ποίμνια υπακοής και ησυχίας στο εσωτερικό και εθνικοχριστιανικός πατριωτισμός προς τα έξωθεν. Τον υιοθέτησε λοιπόν… Από την πλευρά της η Εκκλησία έκανε τα πάντα προς την κατεύθυνση απεμπόλησης των αρχικών ιδεών του χριστιανικού κινήματος και προς τον ασπασμό της κουλτούρας, των βλέψεων και των αναγκών του μέσου εύπορου Ρωμαίου πολίτη, προκειμένου να κερδίζει και τις κυρίαρχες τάξεις και να δέσει αυτή τη συμμαχία. Η υποταγή στις κρατικές αρχές και στα αφεντικά γενικά γίνεται αντικείμενο των νουθεσιών των επισκόπων στους πιστούς. Τα λαϊκά στρώματα έχουνε για καλά μαντρωθεί και οι αρχικές ιδέες για καλά ξεπουληθεί. Αυτό που τελικά έγινε, μέσα από την εξάπλωση και εγκαθίδρυση του χριστιανισμού, δεν ήταν η βασιλεία του Θεού αλλά η βασιλεία της άρχουσας τάξης. Μέσα στην οποία έχει εισχωρήσει και βολευτεί ο Θεός.